Μαυσωλείο του Γαζή Εβρένος

Βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον Πύργο του Ρολογιού. Πρόκειται για το ταφικό μνημείο του Γαζή Εβρενός, του Οθωμανού εκείνου που κατέκτησε τα Γιαννιτσά από τους Βυζαντινούς, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής Μακεδονίας. Σύμφωνα με επιγραφή που αναφέρεται στην ταφή του Γαζή Εβρενός, χτίστηκε το 1417. Από τα μορφολογικά του στοιχεία συμπεραίνουμε ότι ανασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αι. Αποτελείται από δυο ορθογώνιους χώρους εμβαδού 230 τμ. Στεγάζονταν με δώμα, από το οποίο εξείχαν τρεις μικροί τρούλοι καλυμμένοι με μολύβι. Το κτίριο διαθέτει πλούσιο διάκοσμο εξωτερικά και στο εσωτερικό του είναι ελαφρά διακοσμημένο.Το μαυσωλείο προορίζεται για Αρχαιολογικό Μουσείο Γιαννιτσών. Το Μαυσωλείο συντηρείται ήδη από την άνοιξη του έτους 2006 και στο εσωτερικό του ανακαλύφθηκε τάφος, ο οποίος εικάζεται ότι ανήκει στον Γαζή Εβρενός. Η αρχαιολογική έρευνα είναι σε εξέλιξη.

Το μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός βρίσκεται στο κέντρο της πόλης των Γιαννιτσών, σε μικρή απόσταση από τον Πύργο του Ρολογιού .
Το κτίριο ανεγέρθηκε πάνω στον τάφο του Γαζή Εβρενός (έτος θανάτου 1414) και αποτέλεσε τόπο προσκυνήματος. Με την προσθήκη και άλλων χώρων, εκτός από μαυσωλείο, λειτούργησε και ως τέμενος, κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στην ισλαμική πρακτική.
Οι τοιχοποιίες είναι κτισμένες με αργούς λίθους και ζώνες πλίνθων. Στις αρχές του 20ου αι., το κτίριο αναμορφώνεται ριζικά. Προστίθεται ο μεγάλος ενιαίος χώρος στα ανατολικά, παίρνει στην κάτοψη το σχήμα του Τ και τότε λειτουργεί ως τέμενος. Καλύφθηκε με επίπεδη οροφή, από την οποία προέβαλλαν τρεις χαμηλοί τρουλλίσκοι χωρίς τύμπανο, στη ΒΔ, ΝΔ και ΝΑ γωνία του κτιρίου. Πάνω από την πόρτα βρίσκεται εντοιχισμένη ενεπίγραφη μαρμάρινη πλάκα, όπου αναφέρεται το έτος 1910/11. Τέλος σε ειδική εσοχή στον τοίχο του ΒΔ χώρου τοποθετήθηκαν δύο τμήματα μαρμάρινης ενεπίγραφης πλάκας σε παλαιοοθωμανική γραφή, Σε ελεύθερη μετάφραση το πλήρες κείμενο της επιγραφής αναφέρει:

" Πέθανε και μετακόμισε από την εφήμερη κατοικία στην μόνιμη κατοικία ο αποθανών και συγχωρημένος, ο ευτυχισμένος μάρτυρας, ο Κύριος των πιστών, ο Διοικητής των γαζήδων και πολεμιστών για την Πίστη, που συνέτριψε τους άπιστους και πολυθεϊστές, αυτός που επισκέφθηκε τον ιερό οίκο του Θεού, αυτός που περιχάραξε την «γωνία? και την «θέση?, ο Χατζή Εβρενός γιος του Ισά ας πέσει το φως του Θεού επάνω από τον τάφο του και ας ευωδιάζει ο τάφος του έως ότου το Έλεος του Παντοδύναμου Θεού, και ας είναι ο Θεός ευχαριστημένος μαζί του, την ημέρα Τετάρτη την έβδομη του μήνα Shevval κατά το έτος 820 της Εγίρας"

Από την επιγραφή προκύπτει η ακριβής χρονολογία του θανάτου του Γαζή Εβρενός, την Τετάρτη 17 Νοεμβρίου του 1414.

Στα μέσα της δεκαετίας '80 το μνημείο απαλλοτριώθηκε από το Δήμο Γιαννιτσών Το κτίριο παραχωρήθηκε από το ΥΠ.ΠΟ. προς χρήση στο Δήμο Γιαννιτσών, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως χώρος πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Μετά την εκπόνηση της μελέτη αποκατάστασης, οι εργασίες εφαρμογής της ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 2006 και ολοκληρώθηκαν στο α΄ εξάμηνο του 2008, στο πλαίσιο προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΥΠ.ΠΟ., Δήμου Γιαννιτσών και Νομαρχίας Πέλλας. Το κτίριο πρόκειται να στεγάσει διαχρονική αρχαιολογική συλλογή με ευρήματα από την περιοχή των Γιαννιτσών.