Τι συμβαίνει στον οργανισμό μας

Υπάρχουν διάφοροι τύποι αναιμίας. Εμείς εδώ θα ασχοληθούμε με αυτούς που είναι αποτέλεσμα έλλειψης ή δυσαπορρόφησης μικροθρεπτικών συστατικών. Καταρχάς, αναιμία έχουμε όταν τα ερυθροκύτταρα είναι λιγότερα σε αριθμό από τα φυσιολογικά ή όταν περιέχουν λιγότερη αιμοσφαιρίνη. Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη πλούσια σε σίδηρο, που δίνει στα ερυθροκύτταρα το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα και έχει ως βασικό ρόλο να μεταφέρει οξυγόνο για την παραγωγή ενέργειας από τους πνεύμονες στο υπόλοιπο σώμα.

Ευπαθείς ομάδες που εμφανίζουν πιο συχνά αναιμία είναι οι γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία, οι εγκυμονούσες, τα βρέφη, οι έφηβοι και οι ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια ή γαστρεντερικά προβλήματα. Για ανθρώπους που πάσχουν από αναιμία, η διατροφή μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπισή της.

Η πιο συχνή μορφή αναιμίας είναι η σιδηροπενική. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν κόπωση, αδυναμία, μειωμένες επιδόσεις, αργή διανοητική ανάπτυξη, δυσκολία στη διατήρηση θερμοκρασίας σώματος, μειωμένο ανοσοποιητικό και γλωσσίτιδα. Έλλειψη σιδήρου μπορεί να συμβαίνει εξαιτίας απώλειας αίματος κατά τη διάρκεια της περιόδου, εγκυμοσύνης, ελκών, πολυπόδων εντέρου, καρκίνου του παχέος εντέρου, συγγενών ανωμαλιών ή ανεπαρκούς πρόσληψης σιδήρου από τη διατροφή.

Οι απαιτήσεις σε σίδηρο μεταβάλλονται ανάλογα με το φύλο και την ηλικία και εξαρτώνται από τις αποθήκες σιδήρου. Αν οι αποθήκες σιδήρου είναι πλήρεις, τότε απορροφάται λιγότερη ποσότητα σιδήρου από τον οργανισμό. Αντίθετα, η απορρόφηση του σιδήρου αυξάνεται όταν οι αποθήκες του σιδήρου δεν είναι πλήρεις. Αυτή η ρύθμιση στην απορρόφηση του σιδήρου συμβαίνει γιατί η αυξημένη ποσότητα σιδήρου είναι τοξική για τον οργανισμό.

Επίσης, υπάρχουν δύο είδη διατροφικού σιδήρου: ο αιμικός και ο μη αιμικός. Ο αιμικός βρίσκεται σε ζωικές τροφές (κόκκινο κρέας, ψάρια, πουλερικά) ενώ ο μη αιμικός σε φυτικές (φακές, φασόλια). Απορροφάται καλύτερα ο αιμικός σίδηρος αλλά οι πιο πολλές τροφές περιέχουν μη αιμικό σίδηρο. Οι πρωτεΐνες του κρέατος και η βιταμίνη C βελτιώνουν την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου. Οι τανίνες (τσάι), το ασβέστιο (γαλακτοκομικά), οι πολυφαινόλες και τα φυτικά οξέα (όσπρια και ολικής αλέσεως προϊόντα) μειώνουν την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου.

Για το λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό να καταναλώνονται τροφές που αυξάνουν την απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου όταν:
- η ημερήσια πρόσληψη σιδήρου είναι χαμηλότερη από τη συνιστώμενη,
- η απώλεια αίματος είναι μεγάλη,
- οι απαιτήσεις σε σίδηρο είναι υψηλές (εγκυμοσύνη) και
- κάποιος ακολουθεί χορτοφαγική δίαιτα.

Συνεπώς, αν έχετε σιδηροπενική αναιμία συστήνεται:
1. Να επιλέγετε τροφές που είναι καλές πηγές σιδήρου. Καλές πηγές σιδήρου ζωικής προέλευσης είναι το συκώτι χοιρινού, το συκώτι κοτόπουλο και το μοσχαρίσιο συκώτι, η μοσχαρίσια μπριζόλα, οι σαρδέλες και τα στρείδια.

2. Καλές πηγές σιδήρου φυτικής προέλευσης είναι οι φακές, τα κεράσια, οι αγκινάρες, τα μανιτάρια, τα δημητριακά και οι ηλιόσποροι.

3. Καλό είναι να καταναλώνετε τροφές με σίδηρο σε κάθε γεύμα αν αυτό είναι δυνατό.

4. Οι τροφές με σίδηρο να καταναλώνονται μαζί με τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C (μπρόκολο, σγουρό μαρούλι, πορτοκάλι, φράουλες).

5. Αποφεύγετε την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων:
• τσαγιού ή καφέ με τα γεύματα, γιατί περιέχουν ουσίες που εμποδίζουν την απορρόφηση του σιδήρου.
• τροφίμων που περιέχουν EDTA. Για το λόγο αυτό, να διαβάζετε προσεκτικά τις διατροφικές ετικέτες.
6. Μην πίνετε πάνω από 3 φλιτζάνια γάλα την ημέρα γιατί το ασβέστιο μπορεί να εμποδίσει την απορρόφηση του σιδήρου.

Ακόμη, για την αναιμία μπορεί να ευθύνεται η ανεπαρκής πρόσληψη ή απορρόφηση βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος (μεγαλοβλαστική αναιμία, κακοήθης αναιμία). Απαραίτητος για την απορρόφηση της B12 είναι ο ενδογενής παράγοντας που εκκρίνεται στο στομάχι.

Προβλήματα δυσαπορρόφησης μπορεί να προκύψουν από χρόνιο αλκοολισμό, νόσο του Κρόν, κοιλιοκάκη, κακοήθη αναιμία, χειρουργεία που αφαιρούν τμήματα του στομάχου ή του λεπτού εντέρου και μακροχρόνια λήψη αντιόξινων και άλλων φαρμάκων. Τα πιο συνήθη συμπτώματα περιλαμβάνουν διάρροια ή δυσκοιλιότητα, κούραση, απώλεια όρεξης, ωχρό δέρμα, προβλήματα συγκέντρωσης, δύσπνοια, πρησμένη κόκκινη γλώσσα, αιμορραγία των ούλων.

Σοβαρά συμπτώματα από μακροχρόνια έλλειψη Β12 είναι η άνοια, η κατάθλιψη, η απώλεια ισορροπίας, το μούδιασμα και ο κνησμός. Καλές πηγές βιταμίνης Β12 είναι το κρέας, τα πουλερικά, τα θαλασσινά, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Γράφει η: Ελένη Δελβινιώτη, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Πηγή:mednutrition.gr